Učesnici: dr Nina Radulović, dr Bojana Femić Radosavović, prof. dr Radovan Stojanović
Moderator: Jelena Kavarić
U panel diskusiji pod nazivom „Pametna specijalizacija – razvojna šansa“ održanoj 29. septembra 2023. godine u okviru XI Evropske noći istraživača, učešće su uzeli dr Nina Radulović, advokatica i vodeći ekspert na izradi Strategije pametne specijalizacije, dr Bojana Femić Radosavović, izvršna direktorica Fonda za inovacije Crne Gore i prof. dr Radovan Stojanović, redovni profesor na Elektrotehničkom fakultetu (UCG) i predsjednik Crnogorske asocijacije za nove tehnologije (MANT).
U fokusu razgovora bila je Strategija pametne specijalizacije 2019-2023, poznata i kao S3 (eng. Smart Specialization Strategy), kao i njeni dometi u aktuelnom trenutku.
Dr Femić Radosavović istakla je značaj osnivanja Fonda za inovacije koji je od resornog ministarstva preuzeo poslove implementacije programa za podsticanje inovacione djelatnosti u Crnoj Gori, uključujući i programe vezane za implementaciju S3.
Fond za inovacije Crne Gore mladim inovatorima pruža podršku kroz program koji start-up timovima obezbjeđuje mentorsku podršku. (Dr Bojana Femić Radosavović)
Fond po njenom mišljenju predstavlja primjereno institucionalno rješenje za prevazilaženje nedostataka kapaciteta u ministarstvima čiji je primarni zadatak kreiranje politike. Dr Femić Radosavović konstatovala je da je Savjet za inovacije i pametnu specijalizaciju profunkcionisao kao koordinaciono tijelo, a time i čitav inovacioni ekosistem na nacionalnom nivou. Inovacioni ekosistem u Crnoj Gori smatra jako dobro zaukružen jasnom podjelom uloga, te da su konkretno u Fondu administrativne procedure svedene na minimum, dok je u fokusu pažnje kvalitet inovativne ideje. Konstatuje i to da u nacionalnim okvirima postoji dobra koordinacija relevantnih aktera sistema.
Primjer dobre prakse – program za podsticanje inovacija u funkciji energetske efikasnosti u industriji, kojim je zainteresovanim korisnicima iz redova mikro, malih i srednjih preduzeća na raspolaganje stavljeno milion eura. (Dr Bojana Femić Radosavović)
Prof. dr Stojanović u S3 konceptu prepoznaje moderan termin za klasični model planiranog ekonomskog razvoja koji se u ovom slučaju oslanja na inovativnost pojedinca, što može da potvrdi na sopstvenom primjeru „pasioniranog inovatora“. Zato katalizator inovacija ne prepoznaje u strateškom planiranju i dostupnosti investicija, danas vrlo raspoloživih na nacionalnom, evropskom i globalnom nivou, nego prvenstveno u kvalitetu obrazovanja.
Nacionalno obrazovanje nije na zadovoljavajućem nivou, pogotovo visokoškolstvo, usljed izostanka prenošenja znanja empirijom. Savremeno društvo je paradoksalno, jer evidentira najviše investicija u nauku, dok se ostvaruju najmanje značajni rezultati, s obzirom na to da epohalne inovacije izostaju. (Prof. dr Radovan Stojanović)
Dr Radulović objasnila je strateško planiranje putem pametne specijalizacije. Razvija ga Evropska komisija za države članice EU, ali i šire – globalno. To je koncept ekonomskog razvoja koji se bazira na domaćim inovacijama koje treba da kreiraju nove proizvode ekstra kvaliteta, što će im omogućiti da budu konkurentni na tržištu širem od nacionalnog, a time i izvezeni.
Kroz metodološke faze izrade strateškog dokumenta, odnosno kvantitativnu i kvalitativnu analizu, te proces preduzetničkog otkrivanja uz sagledavanje svih pozitivnih i negativnih elemenata ekonomskog i inovacionog ekosistema se prepoznaju priororitetne oblasti u čiji inovativni razvoj treba ulagati da bi se uvozno zavisna zemlja poput Crne Gore repozicionirala na međunarodnom tržištu. Strategija S3 predvidjela je ulaganja od oko 174 300 000.00 eura u šestogodišnjem implementacionom periodu čiji se kraj bliži, što je mnogo više od trenutno raspoloživih sredstava za programe podrške inovacijama.
Pravce razvoja, pravni okvir i ekonomske instrumente predviđene strategijom neophodno je periodično revidirati da bi se prilagodili dinamici konteksta. (Dr Nina Radulović)
Više o povezanosti između kvaliteta obrazovanja i inovativnog kapaciteta mladih, investicijama u nauku i ostvarenim rezultatima poslušajte putem linka:
Pripremila: dr. sci. Iur. Nina Radulović
